Zapraszamy do udziału w I Opolskim EtnoFestiwalu organizowanym w tym roku na Zamku Książęcym Niemodlin. Twórcy ludowi i depozytariusze opolskich tradycji zaprezentują się w poniedziałek, 15 sierpnia 2022 r. na Zamku w Niemodlinie. Będzie kolorowo, wzorzyście i barwnie.
Na tej głośnej i oczekiwanej od dawna imprezie zobaczycie Państwo Zamek w Niemodlinie w zupełnie innej odsłonie. W swoich gościnnych podwojach zaprezentuje on opolskie tradycje wpisane na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
Będzie to zarazem zamkowe święto ziół (tego dnia obchodzimy święto Matki Boskiej Zielnej), festiwal tradycji i uroczyste obchody 60-lecia misji Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Wszystko to połączone, niczym barwny dywan zaprezentuje w pełnej krasie potencjał dziedzictwa, jaki posiada Śląsk Opolski i potencjał Zamku w Niemodlinie do organizowania tego typu wydarzeń.
Dlaczego EtnoFestiwal jest tak ważny?
Dzięki festiwalowi możemy się pochwalić naszym lokalnym dziedzictwem niematerialnym! Województwo opolskie jest w awangardzie. Nasz region ma najwięcej w kraju – bo aż 11 – tradycji wpisanych na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego, a także wpis dywanów kwietnych na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO.
Poza możliwością zaprezentowania wielkiego bogactwa dziedzictwa ważna jest również integracja depozytariuszy z listy. Celem organizatorów jest, aby nasi lokalni twórcy poznali się, być może zaprzyjaźnili i następnie współpracowali. Niezwykle gościnne podwoje niemodlińskiego zamku są idealnym ku temu miejscem.
Co wspólnego z dziedzictwem niematerialnym ma historyczny zamek książąt niemodlińskich?
Bardzo wiele. Przede wszystkim Joanna Kardasińska, Prezes Fundacji na rzecz Zamku Książęcego Niemodlin 1313 od kilku lat w święto Matki Boskiej Zielnej organizuje Zamkowe Święto Ziół. Tradycje zielarskie i ziołolecznicze w Niemodlinie zaowocowały przygotowaniem wniosku (wspólnie z depozytariuszami z Rozmierzy, Kadłuba i Dobrzenia Wielkiego) wpisu zielarstwa i ziołolecznicztwa na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Praca ta zostanie zaprezentowana 15 sierpnia podczas Etnofestiwalu.
Jak mówi Joanna Kardasińska, Prezes Fundacji na rzecz Zamku Książęcego Niemodlin:
– Tradycje zielarskie, ziołolecznicze związane są z krainą Borów Niemodlińskich położonego w jej otulinie Zamku Niemodlin jak i okolicznych miejscowości – historycznie należących do dóbr zamkowych.
Ogród zamkowy – w stylu angielskim – bogaty w różnorodną roślinność posiadał wyodrębniony ogród ziołowy – utrwalony na dawnych rycinach Glaubitza. Uprawiano zioła na użytek własny w celach leczniczych, kulinarnych, ozdobnych. Piołun, nagietek, rumianek, lubczyk, szałwia, mięta, bylica, boże drzewko. Naturalne zasoby przyrodnicze okolicznych lasów i łąk obfitowały w zioła zbierane i przetwarzane pod „strzechą”, później uprawiane w przydomowych ogródkach stawały się domowa apteką.
Ludzie żyjący dziesiątki lat temu uważali, najbardziej skuteczne są rośliny poświęcone. Zwłaszcza te, które składają się na wianki lub bukiety święcone i przynoszone do kościoła
w święto Matki Boskiej Zielnej.
Data wydarzenia nie została wybrana przypadkowo. Wyrasta z tradycji ziołolecznictwa i słynnych bukietów Matki Boskiej kultywowanych na tym terenie. W latach wcześniejszych, zawsze 15 sierpnia, organizowane było w podwojach zamkowych: „Zamkowe Święto Ziół” – na tej tradycji organizowany jest I Opolski Etnofestiwal.
Tradycje niematerialnego dziedzictwa – zielarstwo i ziołolecznictwo związane są także z kultem Matki Boskiej Zielnej i związanym odpustem w parafialnym kościele Niemodlińskim, gdzie znajduje się przepiękny obraz Matki Boskiej z pracowni Molitora ( XIX).
Zamek w Niemodlinie jest jednym z ważniejszych zabytków na mapie dziedzictwa materialnego województwa opolskiego. Od kilku lat właściciele starają się o wpis obiektu na prezydencką listę Pomników Historii. Pozytywną opinię w tej sprawie wydał m.in. Opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków.
Joanna Kardasińska twierdzi, że:
– Zamek Książęcy Niemodlin to obiekt o niezaprzeczalnych walorach artystycznych, historycznych i naukowych – te jego wartości występujące łącznie i udokumentowane pozwalają ubiegać się o objęcie ochroną zabytków o historycznym znaczeniu. Nasz Zamek to jeden z najlepiej zachowanych w substancji autentycznej i najbardziej reprezentatywnych –
w kontekście rozwoju przestrzennego obiektów architektury rezydencjonalnej na terenie historycznego Górnego Śląska. Wyjątkową wartością jest otoczenie zespołu zamkowego oraz jego związek przestrzenny z miastem lokacyjnym, którego pierwotne rozplanowanie wrzecionowate, tzw. ulicówka jest doskonale zachowane po dziś dzień. Było ono jedynym takim przypadkiem w polskiej części historycznego Górnego Śląska.
W średniowieczu zamek był jednym z najważniejszych obiektów w granicach piastowskiego księstwa opolskiego, a po śmierci Bolka I w 1313 r. stał się siedzibą udzielnego księstwa niemodlińskiego, którą pozostawał do 1460 r.
Na obecną substancję zabytkową zespołu zamkowego składają się obiekty wznoszone od XV do pierwszej połowy XX wieku. W stylistycznej różnorodności powstałych w tym okresie zabudowań, wyróżnia się bryła Zamku Głównego z zachowanymi i włączonymi reliktami późnogotyckiego założenia.
Liczymy bardzo, że te walory zostaną uznane przez specjalistów i nasz zamek wkrótce uzyska status Pomnika Historii, gdyż Zamek w Niemodlinie to obiekt, w którym zapisała się historia regionu, Polski i Europy.
I Opolski EtnoFestiwal na Zamku w Niemodlinie będzie też wspaniałą okazją, aby świętować jubileusz 60-lecia misji Narodowego Instytutu Dziedzictwa objęty Honorowym Patronatem Prezydenta RP.
W poniedziałek 15 sierpnia o godz. 14.00 na dziedzińcu Zamku książęcego
w Niemodlinie odbędzie się uroczyste otwarcie wystawy „Przyszłym pokoleniom. 60 lat misji Narodowego Instytutu Dziedzictwa”.
- Sześć dekad działalności Narodowego Instytutu Dziedzictwa zobowiązuje do podzielenia się efektami realizowanej przez nas misji. NID powstał w 1962 roku, funkcjonując na początku pod nazwą Ośrodka Dokumentacji Zabytków. W 2002 roku został on połączony
z Ośrodkiem Ochrony Zabytkowego Krajobrazu, a w 2011 roku nazwę zmieniono na obecną. Jubileusz to dla nas doskonała okazja by przedstawić dokonania Instytutu
i funkcjonujących w jego strukturze oddziałów terenowych, w tym Oddziału Terenowego NID w Opolu. Robimy to w formie specjalnie przygotowanej wystawy “Przyszłym pokoleniom. 60 lat misji Narodowego Instytutu Dziedzictwa”, która już od 15 sierpnia zostanie zaprezentowana mieszkańcom województwa opolskiego – podkreśliła dr hab. Katarzyna Zalasińska – dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa.
W 2002 roku nadano instytucji nazwę Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków. Kolejnym krokiem było przyłączenie do KOBiDZ Ośrodka Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego. Skupione instytucje z dniem 1 stycznia 2011 roku zyskały obecną nazwę Narodowy Instytut Dziedzictwa. Instytucja znajduje się pod zwierzchnictwem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jak podkreśla dr Katarzyna Zalasińska, dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa:
- Narodowemu Instytutowi Dziedzictwa została powierzona szczególna misja, a wśród działań podejmowanych przez konserwatorów, historyków sztuki i archeologów znajdują się m.in. gromadzenie i udostępnianie dokumentacji będącej podstawą wpisania zabytków do rejestru oraz Krajowej Ewidencji Zabytków czy opracowywanie standardów konserwatorskich. Uczestniczymy również w przygotowaniu wniosków
o wpisanie polskich zabytków na Listę dziedzictwa światowego UNESCO czy opiniowaniu wniosków dla obiektów ubiegających się o miano Pomnika Historii. Dbamy również o niematerialne dziedzictwo kulturowe, takie jak tradycje, by ocalić je dla przyszłych pokoleń.
Oddział Terenowy NID w Opolu, znany również jako “Opolski NID” powstał w 2006 r. jako Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków. W 2011 r. został przekształcony w Oddział Terenowy NID. Główną misją Ośrodka są działania promujące i dokumentujące dziedzictwo materialne i niematerialne województwa opolskiego. Jak podkreśla dr Joanna Banik – kierownik Oddziału Terenowego NID w Opolu:
- Ośrodek Terenowy NID w Opolu funkcjonuje od 16 lat. Zespół tworzą specjaliści różnych dziedzin naukowych, których interdyscyplinarność umożliwia nam zbudowanie wykwalifikowanego zespołu ds. badań i dokumentacji zbiorów. Od 2006 r. stoimy na straży dziedzictwa w województwie opolskim. Badamy, pomagamy i współpracujemy
z lokalnymi społecznościami, z samorządami, instytucjami kultury oraz z właścicielami zabytków. Pracujemy na rzecz lokalnego dziedzictwa – zarówno materialnego, niematerialnego, jak i archeologicznego, aby pozostawić je przyszłym pokoleniom.
Dobra współpraca z samorządem gminy Niemodlin zaowocowała niezwykłym wyróżnieniem Narodowego Instytutu Dziedzictwa – instytucja kultury została patronem ronda na obwodnicy miasta. Była to inicjatywa pani burmistrz Niemodlina Doroty Koncewicz.
wpisy medialne:
https://www.dladziedzictwa.org/2022/08/05/juz-15-sierpnia-etnofestiwal-na-zamku-w-niemodlinie/
https://opowiecie.info/ziola-lokalne-produkty-warsztaty-zamku-niemodlinie-juz-15-sierpnia/