HISTORIA – część 1


POBIERZ PDF

Historia niemodlińskiej twierdzy zaczyna się jeszcze w epoce średniowiecza… W pierwszej połowie XIII wieku istniała tu już warowna budowla niewielkich rozmiarów, nieporównywalnie mniejsza, gdyby zestawić ją z dzisiejszym zamkiem.

Warto w tym miejscu napomknąć, że kilka kilometrów od Niemodlina, w Grodźcu, już w okolicy VI wieku naszej ery istniała potężna, ufortyfikowana osada. Jaka szkoda, że to nie protoplasta naszego zamczyska… Niestety, Niemodlin był wówczas zlepkiem kilku chat, wiadomo bowiem, że osadnictwo, choć skromne, istniało na tych terenach.

Pierwsza pisana wzmianka o Niemodlinie to rok 1224. Kazimierz Opolski określa osadę, jako „Niemodlina, villa nostra”, czy „Niemodlin – nasza wieś”. Sama miejscowość musiała jednak istnieć nieco wcześniej, ponieważ badania Jerzego Romanowa, Lecha Stanisza i Wiesława Piszczałowskiego, właśnie na I połowę XIII wieku datują najstarsze zachowane elementy architektury warownej.

Znalezione przez nich dowody pokazują, że istniała tu murowana, prostokątna wieża obronna zbudowana z otoczaków i gliny. Postawiona na wzniesieniu, otoczona podmokłymi terenami i zakolem rzeki, doskonale pełniła swoje funkcje. Sam fakt postawienia tego typu konstrukcji świadczył o tym, że z Niemodlinem wiązano ambitne plany; był ważnym punktem na mapie. Pełnił już nie tylko funkcje handlowe i administracyjne (w pobliżu była m.in. przeprawa rzeczna), ale tez obronną.

W XIII wieku powstaje w rosnącym na znaczeniu Niemodlinie kasztelania. W tym czasie następuje też lokowanie miasta na prawie niemieckim (i zmiana nazwy na Falkenberg). Miejscowość niedługo później zostaje „stolicą” niewielkiego Księstwa Niemodlińskiego. Stało się tak zapewne pod wpływem działań książąt piastowskich, którzy podbijając nowe terytoria i przyłączając je do tworzonego przez siebie państwa, potrzebowali nowych osad, w których zarządzaliby ich namiestnicy. Zwalczano tym samym wcześniej utworzone, silne ośrodki związane z ich politycznymi oponentami (na tym obszarze było to Państwo Wielkomorawskie i Czechy).

Wśród właścicieli ówczesnych dóbr niemodlińskich wymienić należy m.in. Klemensa „Magnusa” Gryfitę, palatyna Kazimierza Opolskiego, który to otrzymał od niego nadanie tych terenów w roku 1228. Niedługo później przekazał Niemodlin, jako uposażenie zakonu benedyktynek. W 1242 Konrad I Mazowiecki oddał miasto w dożywotnie władanie ksieni Wisennie. Miejscowość w późniejszych latach dość często zmieniała właścicieli… Ale o tym opowiemy innym razem.

W 1294 roku pojawia się w dokumentach kasztelan Syghard, podwładny Bolka I Opolskiego. Prawdopodobnie kazał on rozebrać wieżę i postawić na jej miejscu drugą, większą, zbudowaną z kamienia i skał wapiennych. Niektóre elementy budowli wzniesiono z cegły. Wieża łączyła się z murami miejskimi, a całość otaczała fosa. Plan przestrzenny miał już kształt, który przypomina zarys tej budowli, którą znamy współcześnie.

bol i opo

Bolko I Opolski

Księstwo Niemodlińskie powstaje w okolicy roku 1314, gdy po śmierci ojca Bolko II Opolski oraz Bolko Pierworodny (zwany też Niemodlińskim) dzielą się schedą po przodku (niebawem dołączy do nich ich brat – Albert Wojciech). Wieża zostaje w tym czasie otoczona ceglanym murem kurtynowym i, od strony północno-zachodniej tworzy się powoli podzamcze…

Tworząca się forteca rozwijała się stopniowo i stanowiła siedzibę lokalnych władz aż do najazdu Husytów w 1428. Niemodlin, a także i zamek, zostały wtedy zniszczone. Nie wiadomo, kiedy dokładnie odbudowano twierdzę. Na pewno funkcjonowała po przejściu Husytów i kilku innych wojennych zawieruchach, które nastąpiły w przeciągu kilkudziesięciu lat. Wiadomo, że urzędowali tam przedstawiciele administracji książęcej i sami panowie tych ziem: synowie Bolesława Niemodlińskiego – Bolesław II, Wacław i Henryk, następnie synowie Bolka III – Jan Kropidło, Bolko IV i Henryk, Władysław Opolczyk i Bernard, jego bratanek. Ten ostatni, ze względu na kiepski stan fortecy i konieczność jej rozbudowy, przeniósł swoją siedzibę, ziemię niemodlińską przekazał zaś niedługo Bolesławowi V Wołoszkowi. Ten zawarł ją w wianie drugiej żonie – Jadwidze, jednak już po dwóch latach ziemie te wróciły w posiadanie książąt opolskich – Mikołaja I i jego synów: Mikołaja II i Jana Dobrego. Ostatni z nich panował tu do roku 1532.

jan ii dob

Jan II Dobry

W piętnastym wieku wieżę zburzono i zaczęto wznoszenie trzykondygnacyjnego budynku, którego kształt przypominał poprzednią zabudowę, tj. wieżę i układ murów. Kolejne rozbudowy to przełom wieku XVI i XVII, ale o nich opowiemy za kilka dni…

…Historia Zamku Niemodlin jest długa i bardzo ciekawa. Jesteśmy w trakcie redagowania kolejnych odcinków naszego cyklu. Zbieramy materiały, ważymy słowa… I odkrywamy nowe dla nas informacje.

Kto wie, może uda nam się otworzyć kolejny rozdział w dziejach Niemodlina?