IKONY czyli obrazy sakralne prezentujące świętych, sceny z ich życia lub wydarzenia biblijne. Nie są to zwykłe obrazy, gdyż wykonanie ikony wiązało się z szeregiem przygotowań a następnie zwyczajów w tworzeniu.
Tworzenie ikon ściśle określają reguły zawarte w podręcznikach, które przygotowali mnisi. Podręczniki te zawierają wytyczne w wyborze deski, przygotowania jej podłoża i zabezpieczenia, odpowiedniej kolejności nakładania warstw i kolorystyki. Zawierają również dokładne opisy świętych – jak powinny wyglądać, jakie posiadać proporcje oraz gesty prezentowane na obrazie. Niegdyś podręczniki wytyczały „malarzowi” reguły przygotowania siebie przed rozpoczęciem pracy nad ikoną.
Zaczynano od wyboru drewna, były to deski cedrowe, cyprysowe, sosnowe, lipowe ale też modrzewiowe i jodłowe. Przygotowaną, surową deskę poddawano zabiegom czyszczącym i zabezpieczającym takim jak wystawianie na działanie pary wodnej w miedzianym kotle, suszenie w piecu, nasycanie dymem. Deskę zabezpieczano szpongami czyli kawałkami drewna mocowanymi w poprzek deski ikony, tworzono też kowczeg czyli kilkumilimetrowe wgłębienie w desce gdzie następnie znaleźć się miała właściwa treść ikony.
W momencie gdy deska była już odpowiednio przygotowana nakładano na nią grunt, klej połączony z kredą lub pyłem marmurowym. Po jego wyschnięciu oraz usunięciu nadmiaru nakładano kolejne warstwy oraz tkaninę lub przystępowano do malowania. Korzystając z podręczników i ściśle określonych zasad na desce powstawał szkic, który w odpowiedniej kolejności pokrywany był farbą i złoceniami. Należy pamiętać, że w ikonie ważną rolę odgrywają kolory, których barwy mają przypisaną symbolikę. Na końcu ikony były podpisywane imionami zaprezentowanych na nich świętych lub opisem scen oraz zabezpieczane woskiem, lakierem.
Niektóre z ikon przyozdabiano złotymi lub srebrnymi sukienkami, czyli odlewanymi w metalu lub wybijanymi na zimno osłonkami. Zdobienia takie posiadały otwory na twarz i ręce przedstawionej postaci ale sukienka dokładnie odtwarzała zasłoniętą część ikony.
Malarz tworzący ikonę musiał być przygotowany teologicznie lub pracować pod nadzorem teologa. Tworzenie ikony nie odbywało się „z marszu”, artysta musiał też przygotować się duchowo przez post i modlitwę. Wierzono, że rękę artysty prowadzi święty, dlatego ikony powstawały w modlitwie i najczęściej w postawie klęczącej.
W zamkowym zbiorze znajdziemy wiele ikon, jednak w aktualnym okresie na uwagę zasługuje ikona powstała w XVII wieku, stworzona na ikonie Św. Mikołaja z Miry – Zstąpienie do piekieł i zmartwychwstanie Chrystusa.
Tekst/opracowanie: Zofia Cholewa
Źródło: inf. własna, sztukapisaniaikony.pl, elazaricon.pl, wikipedia.org.