Od Armii Czerwonej po XXI wiek


POBIERZ PDF

Nasza opowieść dobiega końca. Pora na ostatnią część naszego cyklu historycznego, w którym krótko prezentujemy losy zamku w Niemodlinie. Wiek XX i czasy najnowsze były nie mniej ciekawe, niż poprzednie epoki.

W roku 1945, gdy ostatni Praschma żegnał się z posiadłością, zamek zajęła Armia Czerwona. Ofensywa wojsk ZSRR posuwała się na zachód, a część oddziałów maszerowała przez ziemię opolską. W ostatnim roku wojny w niemodlińskiej twierdzy urządzono jeden z posterunków, a także szpital polowy.

1945

1945

W późniejszym czasie komunistyczne władze ulokowały tu Powiatowy Urząd Ziemski, przez który przechodziły dokumenty dotyczące wznawiania produkcji rolnej, przemysłu, dzierżawy majątków i… m.in. wyposażenie dawnych dworów. Z samej niemodlińskiej twierdzy również zginęło wówczas wiele elementów wystroju i cennych artefaktów. Nie istnieje jednak żaden konkretny, szczegółowy spis, dlatego do dziś nie wiadomo, czego dokładnie szukać.

W budynku bramnym, który właśnie remontujemy, mieścił się posterunek milicji, a w budynkach folwarku zorganizowano… obóz pracy przymusowej. Choć brzmi to trochę nieprawdopodobnie, nie było to rzadkie zjawisko. Tego typu ośrodki, gdzie przetrzymywano przedstawicieli mniejszości niemieckiej, powstawały w wielu częściach kraju. W tym samym powiecie istniał już taki obiekt w Łambinowicach.

W grudniu ‘45 roku pieczę nad zamkiem przejęło miasto, które w następnym roku wydzierżawiło gmach Publicznemu Gimnazjum Koedukacyjnemu (późniejsze LO). W budynku urządzono sale lekcyjne, internat  i… mieszkania dla nauczycieli (prawie jak Hogwart!). Przy placówce działało nawet niewielkie gospodarstwo rolne. Instytucja działała do roku 1971.

1960

1960

Po wojnie zamek zaniedbano. Szkoła i miasto nie były w stanie utrzymać go w formie, w jakiej pozostawili go ostatni członkowie z rodu Praschmów (inna rzecz, że ci nie dokończyli wszystkich remontów) i po dwóch dekadach od wojny, wymagał już solidnej renowacji. Co prawda wykonano kilka ważnych działań, jak zaangażowanie Pracowni Konserwacji Zabytków we Wrocławiu, która wykonała min. dokumentację dotyczącą zamku i badania archeologiczne/architektoniczne.

1970

1970

Przeprowadzono także remont dachu, dotowany z Ministerstwa Kultury (1984-86). Starania okazały się jednak niewystarczające.

1980

1980

Pod koniec XX wieku, po roku 1989 i transformacji systemowej (również prawnej), zamek przeszedł w ręce prywatne. Na przestrzeni ostatnich 25 lat zmieniał właściciela kilkakrotnie, jednak jego stan niemal bezustannie ulegał pogorszeniu. Część właścicieli, niestety, nie robiła absolutnie nic, by zmienić status quo obiektu i przywrócić mu dawną świetność.

2000

2000

Opiekował się nim m.in. Instytutu Postępowania Twórczego Sp. z o.o., (od 2006) oraz powołana w tym czasie Fundacja Zamku Książąt Niemodlińskich, którym udało się zacząć remont jednak, z różnych powodów, proces przerwano.

2009

2009

Dziś pieczę nad obiektem trzyma spółka Centrum z Łodzi, czyli my. Zaczęliśmy już prace remontowe, wzmacnianie ścian, renowację kaplicy, stworzyliśmy wystawy i planujemy kolejne kroki. Czeka nas wiele lat żmudnej, benedyktyńskiej wręcz pracy (ale i świetnej zabawy), związanej z licznymi, mniej lub bardziej naglącymi i koniecznymi do wykonania pracami.

DSC_7066a

2015

Czy uda nam się otworzyć nowy rozdział w historii zamku? Mamy taką nadzieję. Trzymajcie za nas kciuki!

 

 

Bibliografia:

Aleksandra Paszkowska Zamek w Niemodlinie

Janina Domska Niemodlin. Monografia miasta i gminy

Tomasz Jurasz: Zamki i ich tajemnice.

Teresa Kudyba: O panach na Niemodlinie. www.kudyba.pl (dostęp 22.01.2016)