Historia

W 1313 roku w Niemodlinie utworzono Księstwo Niemodlińskie, a zamek który powstał na kształcie dawnej kasztelani stał się siedzibą księcia Bolka I Niemodlińskiego. Wieżę w Niemodlinie pozbawiono wówczas stożkowatego nasypu ziemnego, otoczono ją rozległym dziedzińcem i biegnącym dookoła murem ceglanym wzniesionym po wewnętrznej stronie dotychczasowej fosy.

W takiej konstrukcji zamek funkcjonował do 1428 roku, kiedy został zniszczony przez najazd husycki. Po tych wydarzeniach zamek przebudowano. Wieżę rozebrano a przy murze obronnym wybudowano wygodniejszy trójkondygnacyjny budynek mieszkalny. Pałac wzniósł się na miejscu dzisiejszego południowo-zachodniego skrzydła zamku.

Po śmierci ostatniego piasta Jana Dobrego w 1352 roku, zamek przechodził z rąk do rąk. Zajmowała się nim rodzina Hohenzollern, Izabela Jagiellonka, Mateusz von Logau. Ostatnim był Caspar Puckler z Grodźca, przejął dobra niemodlińskie przez umowę zastawu z cesarzem Maksymilianem II Habsburgiem.

W 1552 roku w Niemodlinie wybuchł pożar, licznie ucierpiało miasto oraz zamek. Puckler podjął się renowacji zamczyska a dobra niemodlińskie wykupił w 1581 roku za kwotę 32tysięcy talarów i stał się właścicielem ziem. W 1578 roku na miejscu średniowiecznego założenia zaczęła powstawać późnorenesansowa budowla z zachowaniem cech warowni. Do ubogiego w wygody pałacu dobudowano kuchnię, już wtedy najprawdopodobniej zamek posiadał renesansowe trójkondygnacyjne krużganki. W 1589 roku dobudowano północno-zachodnie skrzydło z wieżą bramną na osi, w narożu między skrzydłami postawiono wieżyczkę, która mieściła klatkę schodową. Pozostałością z tej przebudowy w najczystszej i niemal nie zmienionej postaci jest wieża bramna ozdobiona wtedy dekoracją sgraffitową oraz smukłym hełmem z dwupiętrową latarnią. Na wieży zamontowano mechanizm zegarowy wyposażony w dwa dzwony „talerzowe”.

W 1600 roku w zamku pojawia się nowe nazwisko właścicieli – Polixena Puckler zostaje żoną Weighardta Promitza, przez pięćdziesiąt lat do tego rodu należą ziemie niemodlińskie, oni też wprowadzają kolejne zmiany w wyglądzie zamku. Budowla przybiera formę zamkniętego czworoboku z arkadowym dziedzińcem, Dobudowane zostało skrzydło z kaplicą oraz skrzydło południowo wschodnie jako łącznik z otwartą na przestrzał galerią na piętrze. Po bezdzietnej śmierci syna Polixeny, panem na Niemodlinie został kuzyn młodego Pucklera, Bernard von Zierotin.

W połowie XVIII wieku dokonano kolejnych zmian w wyglądzie zamczyska. Przebudowano dachy i udekorowano okna w elewacjach zewnętrznych w postaci obramień i nadokienników. Przebudowano most nad zamkową fosą i ustawiono na nim cztery barokowe figury. Zamek przestał mieć charakter obronny, stał się palazzo in forteca.

Ostatnim rodem hrabiowskim, który osiadł w Niemodlinie był ród Praschma. Michael von Zierotin w 1779 roku, w testamencie dobra niemodlińskie pozostawił swojemu siostrzeńcowi Janowi Nepomucenowi II Carlowi Praschma. Praschmowie zamek zmieniali zgodnie z duchem panujących i przemijających epok stylowych. Zaś panowanie nad ziemiami niemodlińskimi przejmowali kolejno najstarsi synowie.

W 1787 dokonano pierwszych remontów – zamurowano galerię, wstawiono okna tworząc pomieszczenia mieszkalne. W 1822 w arkadach wstawiono okna co miało zwiększyć komfort mieszkania i zatrzymać ciepło, dokończono zasypywanie fosy i dookoła zamku powstał ogród w stylu angielskim. W 1873 Kaplica zyskała wystrój neogotycki prze podniesienie o jedno piętro stropów, zastosowano sklepienia żebrowe z lunetami oraz wprowadzono naścienne polichromie. Po 1909 roku do zamku została poprowadzona elektryczność, wodociągi oraz centralne ogrzewanie. W tym czasie przeprowadzono pierwsze świadome działania konserwatorskie, które po 1935 roku kontynuował Friedrich Leopold Praschma.

Podczas II wojny światowej w części zamkowych powierzchni ulokowano szpital wojenny Rzeszy. W 1942 roku skonfiskowano XVI wieczne dzwony z wieży bramnej, w celu przetopienia na broń. W styczniu 1945 roku gdy zbliżał się front Praschmowie opuścili swoje dobra nigdy do nich nie wracając, osiedlili się w Zachodnich Niemczech.

Po wyjeździe ostatniego hrabiowskiego rodu z murów zamkowych, Niemodlin zajęła Armia Czerwona. W zamku funkcjonował szpital, posterunek milicji a na terenie zamkowego folwarku zorganizowano obóz pracy dla pozostałej ludności niemieckiej. W tym okresie pozbawiono zamek znacznej części ruchomego wyposażenia.

W grudniu 1945 roku właścicielem zamku zostało miasto Niemodlin, wydzierżawiając budynki Publicznemu Gimnazjum Koedukacyjnemu, które następnie przerodziło się w Liceum Ogólnokształcące. W zamku głównym znajdowały się klasy oraz kilka mieszkań dla nauczycieli, w oficynie zorganizowano internat a na terenach folwarcznych powstało przyszkolne gospodarstwo rolne. W zamkowych murach uczyło się przeszło 20 roczników, szkoła w tym miejscu funkcjonowała do 1971 roku. Następnie w różnych częściach Zamku ulokowano instytucje takie jak na przykład: Biblioteka Pedagogiczna czy Ognisko Muzyczne. W 1978 roku zamek przekazany został Ministerstwu Sprawiedliwości i Okręgowemu Zarządowi Zakładów Karnych w celu zaadoptowania budowli na szkołę pracowników służby więziennej.

W 1990 roku zamek trafił w prywatne ręce, ówczesny właściciel tchnął życie w zamkowe mury, jednak było to na chwilę w 2006 roku, zamek przeszedł w kolejne ręce. W ostatnim roku pod prywatnymi skrzydłami zamek zyskał sławę dzięki filmowi „Jasminum”. To tutaj Jan Jakub Kolski oczarowany scenografią oraz bogatą historią zamczyska postanowił ulokować klasztor. Główne role w filmie odegrali Janusz Gajos, Franciszek Pieczka, Grażyna Błęcka-Kolska czy Bogusław Linda. Filmowe elementy do dziś możemy obserwować w otoczeniu zamkowym. Są to kolorowe szybki w oknach i trzy malowidła prezentujące kwiaty śliwy, czeremchy i czereśni w portalach dookoła drzwi celi mnichów. Od 2006 roku Zamek pozostawał zamknięty i choć zmieniali się kolejni właściciele to w jego murach hulał tylko wiatr dokonując ogromnych zniszczeń.

Los zamku odmienił się w 2015 roku kiedy przejęła go Grupa A&A z Łodzi. Powołała ona Fundację na rzecz Zamku Książęcego Niemodlin 1313, która rozpoczęła ratowanie zabytku. Na początku zabezpieczono i wyremontowano dach. Naprawiono więźbę i wymieniono pokrycie. Ułożono ponad 100 tysięcy nowych dachówek wykonanych zgodnie z wymogami konserwatorskimi. Na każdej z nich widnieje napis :„A&A Majsterek” czyli inicjały właścicieli zamku oraz „Zamek Niemodlin 1313” – umowna data powstania zamczysta. Kolejną potężną inwestycją była renowacja podziemi. Dziś – oczyszczone i odnowione piwnice – są miejscem wystawy urozmaicającej trasę zwiedzania lochów. Także zamkowy park zmienił swoje oblicze. Kiedyś zarośnięty chwastami – dziś zadbany, z nowymi alejkami okalającymi zabytek.

Zapraszamy na spacer wokół Zamku Książęcego Niemodlin. Na spotkanie ze stadem danieli oraz z figurami świętych na renesansowym moście. Święci: Antoni, Florian, Wendelin oraz Jan Nepomucen czuwają nad losem naszego wspólnego, historycznego dziedzictwa.

 

herb Piastów
herb Piastów
herb rodu Hohenzollern
herb rodu Hohenzollern
proskovsky
herb rodu Proskovsky
puckler
herb rodu Puckler
promnitz
herb rodu Promnitz
poser
herb rodu Poser
jagiellonka
herb Anny Jagiellonki
zierotin
herb rodu Zierotin
praschma
herb rodu Praschma
Herb AA
herb rodziny Majsterek
  
 

herby właścicieli zamku w Niemodlinie